عبدالله بن احمد شیبانیابوعبدالرحمان عبدالله بن احمد بن حنبل شیبانی (۲۱۳-۲۹۰ق)، فرزند احمد بن حنبل، از محدثان مشهور اهل‌سنت در قرن سوم هجری قمری و راوی بیشتر آثار پدرش بود. ۱ - معرفی اجمالیابوعبدالرحمان عبدالله بن احمد بن محمد بن حنبل شیبانی بغدادی ذهلی مروزی، وی فرزند احمد بن حنبل پیشوای حنبلیان (م ۲۴۱ق) و راوی بیشتر آثار پدرش بود و خود از محدثان بنام به‌شمار می‌رود. وی در سال ۲۱۳ق به دنیا آمد و پس از دوران کودکی، نزد اساتید بسیاری به فراگیری دانش پرداخت. ذهبی اسامی قریب ۱۵۰ تن از آنها را بیان نموده است که از جمله معروف ترینشان عبارت‌اند از: احمد دورقی، احمد بن خالد خلال، احمد بن سعید دارمی و یحیی بن داود واسطی. همچنین از پدرش احمد بن حنبل، یحیی بن عبدویه، شیبان بن فروخ، یحیی بن معین و بسیاری دیگر روایت کرده است. پدرش به خاطر توقف علی بن جَعْد در مسئله قرآن، به عبدالله اجازه نداد که از علی اخذ روایت کند. احمد بن حنبل در مورد پسرش می‌گوید: عبدالله حافظ در علم حدیث است و با من مذاکره نمی‌کند، مگر به آنچه در حفظ دارد و او دارای علم بسیاری است. از عبدالله نقل است که می‌گوید: هر آنچه من می‌گویم حداقل یک‌بار آن را از پدرم شنیده‌ام. او خود نیز کرسی تدریس داشت و محدثان بسیاری از وی روایت کردند که احمد نسائی، محمد بن خلف وکیع و محمد بن مخلد دوری از آن جمله‌اند. ۲ - ویژگیهارجالیون اهل‌سنت ابوعبدالرحمان را فردی ثقه، ثبت، فهیم، صالح و صادق اللهجه معرفی کرده و به اتفاق او را احیاگر آثار پدرش احمد بن حنبل و محدثی چیره‌دست خوانده‌اند تا جایی که برخی او را از پدرش هم برتر دانسته‌اند، چه این‌که معتقدند: نه تنها علوم زیادی را از پدرش آموخت، بلکه چیزهایی نیز بر آنها افزود. [۸]
مزی، یوسف بن عبدالرحمن، تهذیب الکمال، ج۱۴، ص۲۹۱.
ابن ابی یعلی علاوه بر آنکه از شان و مقام علمی عبدالله بسیار تمجید کرده، نوشته است که وی در دوره خلافت مکتفی (۲۸۹-۲۹۵ق) مدتی در منطقه‌ای از خراسان به قضاوت اشتغال داشت. اگر این گفته درست باشد، قضاوت او در اواخر عمرش و خیلی کوتاه بوده است، چون ابوعبدالرحمان در جمادی الآخر سال ۲۹۰ق در بغداد درگذشت و بنابر وصیت خویش در مقابر باب التبن که معتقد بود یکی از انبیای الهی در آنجا مدفون است، به خاک سپرده شد. ۳ - تالیفاتآثارش عبارت‌اند از: الزوائد که تکلمه‌ای است بر کتاب الزهد پدرش زوائد المسند که در آن حدود ده هزار حدیث به احادیث پدر افزود مسند اهل‌البیت که نسخه خطی آن در مجموعه‌ای بسیار کهن در کتابخانه تیموریه موجود است و الثلاثیات که نسخه‌ای خطی از این اثر نیز در ۸۵ ورقه موجود است و در سال ۶۵۴ق نسخه برداری شده است. [۲۳]
ابن خلکان، احمد بن محمد، وفیات الاعیان، ج۴، ص۱۶۳.
[۲۴]
ذهبی، محمد بن احمد، دول الاسلام، ص۱۵۹.
۴ - پانویس۵ - منبع• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، ج۱، ص۴۷۷-۴۷۸، برگرفته از مقاله «عبدالله شیبانی». رده‌های این صفحه : درگذشتگان سال 290 (قمری) | راویان اهل‌سنت قرن 3 (قمری) | شاگردان احمد بن حنبل | شخصیت‌های قرن 3 (قمری) | علمای اهل‌سنت قرن 3 (قمری) | مولفان قرن سوم
|