زمان تقریبی مطالعه: 5 دقیقه
 

عبدالله بن احمد شیبانی






ابوعبدالرحمان عبدالله بن احمد بن حنبل شیبانی (۲۱۳-۲۹۰ق)، فرزند احمد بن حنبل، از محدثان مشهور اهل‌سنت در قرن سوم هجری قمری و راوی بیشتر آثار پدرش بود.


۱ - معرفی اجمالی



ابوعبدالرحمان عبدالله بن احمد بن محمد بن حنبل شیبانی بغدادی ذهلی مروزی، وی فرزند احمد بن حنبل پیشوای حنبلیان (م ۲۴۱ق) و راوی بیشتر آثار پدرش بود و خود از محدثان بنام به‌شمار می‌رود. وی در سال ۲۱۳ق به دنیا آمد و پس از دوران کودکی، نزد اساتید بسیاری به فراگیری دانش پرداخت. ذهبی اسامی قریب ۱۵۰ تن از آنها را بیان نموده است که از جمله معروف ترینشان عبارت‌اند از: احمد دورقی، احمد بن خالد خلال، احمد بن سعید دارمی و یحیی بن داود واسطی. همچنین از پدرش احمد بن حنبل، یحیی بن عبدویه، شیبان بن فروخ، یحیی بن معین و بسیاری دیگر روایت کرده است.
پدرش به خاطر توقف علی بن جَعْد در مسئله قرآن، به عبدالله اجازه نداد که از علی اخذ روایت کند. احمد بن حنبل در مورد پسرش می‌گوید: عبدالله حافظ در علم حدیث است و با من مذاکره نمی‌کند، مگر به آنچه در حفظ دارد و او دارای علم بسیاری است. از عبدالله نقل است که می‌گوید: هر آنچه من می‌گویم حداقل یک‌بار آن را از پدرم شنیده‌ام. او خود نیز کرسی تدریس داشت و محدثان بسیاری از وی روایت کردند که احمد نسائی، محمد بن خلف وکیع و محمد بن مخلد دوری از آن جمله‌اند.

۲ - ویژگی‌ها



رجالیون اهل‌سنت ابوعبدالرحمان را فردی ثقه، ثبت، فهیم، صالح و صادق اللهجه معرفی کرده و به اتفاق او را احیاگر آثار پدرش احمد بن حنبل و محدثی چیره‌دست خوانده‌اند تا جایی که برخی او را از پدرش هم برتر دانسته‌اند، چه این‌که معتقدند: نه تنها علوم زیادی را از پدرش آموخت، بلکه چیزهایی نیز بر آنها افزود.
[۸] مزی، یوسف بن عبدالرحمن، تهذیب الکمال، ج۱۴، ص۲۹۱.
ابن ابی یعلی علاوه بر آنکه از شان و مقام علمی عبدالله بسیار تمجید کرده، نوشته است که وی در دوره خلافت مکتفی (۲۸۹-۲۹۵ق) مدتی در منطقه‌ای از خراسان به قضاوت اشتغال داشت. اگر این گفته درست باشد، قضاوت او در اواخر عمرش و خیلی کوتاه بوده است، چون ابوعبدالرحمان در جمادی الآخر سال ۲۹۰ق در بغداد درگذشت و بنابر وصیت خویش در مقابر باب التبن که معتقد بود یکی از انبیای الهی در آنجا مدفون است، به خاک سپرده شد.

۳ - تالیفات



آثارش عبارت‌اند از: الزوائد که تکلمه‌ای است بر کتاب الزهد پدرش زوائد المسند که در آن حدود ده هزار حدیث به احادیث پدر افزود مسند اهل‌البیت که نسخه خطی آن در مجموعه‌ای بسیار کهن در کتابخانه تیموریه موجود است و الثلاثیات که نسخه‌ای خطی از این اثر نیز در ۸۵ ورقه موجود است و در سال ۶۵۴ق نسخه برداری شده است.
[۲۳] ابن خلکان، احمد بن محمد، وفیات الاعیان، ج۴، ص۱۶۳.
[۲۴] ذهبی، محمد بن احمد، دول الاسلام، ص۱۵۹.


۴ - پانویس


 
۱. ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۳، ص۵۱۷.    
۲. مزی، یوسف بن عبدالرحمن، تهذیب الکمال، ج۲۰، ص۳۴۸.    
۳. ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۳، ص۵۲۰.    
۴. ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۲۱، ص۱۹۸.    
۵. خطیب بغدادی، احمد بن علی، تاریخ بغداد، ج۹، ص۳۸۳.    
۶. ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم، ج۱۳، ص۱۷.    
۷. خزرجی، احمد بن عبدالله، خلاصة تهذیب تهذیب الکمال، ص۱۹۰.    
۸. مزی، یوسف بن عبدالرحمن، تهذیب الکمال، ج۱۴، ص۲۹۱.
۹. ذهبی، محمد بن احمد، تذکرة الحفاظ، ج۲، ص۱۷۳.    
۱۰. ابن ابی یعلی، محمد بن محمد، طبقات الحنابله، ج۱، ص۱۸۸.    
۱۱. خطیب بغدادی، احمد بن علی، تاریخ بغداد، ج۹، ص۳۸۴.    
۱۲. ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم، ج۱۳، ص۱۷.    
۱۳. زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۴، ص۶۵.    
۱۴. ابن اثیر، علی بن محمد، الکامل فی التاریخ، ج۷، ص۵۲۹.    
۱۵. خطیب بغدادی، احمد بن علی، موضح اوهام الجمع و التفریق، ج۲، ص۲۲۳.    
۱۶. یافعی، عبدالله بن اسعد، مرآة الجنان، ج۲، ص۱۶۲.    
۱۷. ابن ابی حاتم رازی، عبدالرحمن بن محمد، الجرح و التعدیل، ج۵، ص۷.    
۱۸. ابن کثیر، اسماعیل بن عمر، البدایة و النهایه، ج۱۱، ص۹۶.    
۱۹. ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۲، ص۲۰۳.    
۲۰. شیرازی، ابراهیم بن علی، طبقات الفقهاء، ص۱۶۹.    
۲۱. ذهبی، محمد بن احمد، العبر، ج۱، ص۴۱۸.    
۲۲. ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، تقریب التهذیب، ج۱، ص۲۹۵.    
۲۳. ابن خلکان، احمد بن محمد، وفیات الاعیان، ج۴، ص۱۶۳.
۲۴. ذهبی، محمد بن احمد، دول الاسلام، ص۱۵۹.
۲۵. صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۱۷، ص۱۶.    
۲۶. بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۱، ص۴۴۲.    


۵ - منبع



• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، ج۱، ص۴۷۷-۴۷۸، برگرفته از مقاله «عبدالله شیبانی».






آخرین نظرات
کلیه حقوق این تارنما متعلق به فرا دانشنامه ویکی بین است.